In onze geest kan van alles opkomen waar wij niet om gevraagd hebben. Angst, boosheid, jalouzie, vul het zelf maar in… Daardoor kunnen we denken dat we iets niet goed doen of dat we slecht zijn. Maar dat is niet zo!
Op dit moment lees ik het boek The Compassionate Mind van Paul Gilbert, waarin hij heel duidelijk uitlegt, dat veel van wat er in ons opkomt, te maken heeft met ‘primitieve’ overlevingssystemen in onze hersenen. Op zich heel nuttig, anders leefden we misschien niet meer, maar af en toe ook lastig. Een voorbeeld. Stel er dreigt acuut gevaar: een auto komt recht op je af. In je hersenen gebeurt dan iets – de informatie dat je in gevaar bent, neemt een snelle sluiproute – waardoor je meteen in actie komt, zonder dat je er bij hoeft na te denken. In feite kun je op dat moment ook niet nadenken, je reageert gewoon in een impuls. Zeer nuttig.
Dit overlevingssysteem kan ook in actie komen in sociale situaties die je spannend vindt, of als je voor het eerst iets nieuws wilt doen. Daar is op zich niets mis mee, maar het wordt ingewikkeld als we de gevoelens op onszelf gaan betrekken. Je denkt: ik ben bang, ik kan het niet. Je krijgt het gevoel dat je faalt. Als je je op zo’n moment kunt herinneren dat je overlevingssysteem een sluiproute neemt, werkt dat relativerend en geeft het ruimte. Jij faalt niet, maar je ‘primitieve’ hersenen, die ons door de eeuwen heen vaak gered hebben, gaan op de alert-stand. Dit heeft eigenlijk weinig met ‘jou’ te maken. Er is niets mis met je en het is niet jouw fout. Dus in plaats van jezelf te veroordelen, ontstaat er compassie voor je eigen reactie.
Dit is maar een klein voorbeeld uit The Compassionate Mind. Het staat vol met kennis over hoe onze hersenen in de evolutie gevormd zijn en waarom dit niet perfect is, en hoe we daar soms onder lijden. Maar ook, en dat is het goede nieuws, hoe we onszelf kunnen trainen om hiermee om te gaan.
Als je meer wilt lezen, maar je vindt The Compassionate Mind te dik, of je leest liever Nederlands, dan kan ik je Compassievol leven door Frits Koster en Erik van den Brink aanbevelen. Dat is voor een belangrijk deel gebaseerd op The Compassionate Mind, en ook een heel goed boek. Het is in eerste instantie geschreven voor mensen die in de hulpverlening werken, maar het is voor een veel breder publiek interessant – in feite is het een oefen-boek.
Nynke Valk 
Mooi Nynke, wat deel je ‘bevrijdende’ inzichten met ons, dat op zich is al heel mededogend. Kan het zijn dat iemand meer en meer
primitieve hersenen ontwikkeld…? Nee hoor, deze vraag hoef je niet serieus te beantwoorden. Maar ik ga eens lezen in het aangeraden boek van Frits Koster…iig. altijd goed kennis te hebben van patronen en mechanisme in onszelf, en mededogen te hebben met ‘onze impulsen, evt. zwakheden’ en misschien middels het begrijpen van de herkomst, ‘antidotes’ toe te passen (nemen en geven, je verheugen etc) en de primitieve impulsen gewoon laten voor wat ze zijn…voorbij laten ‘waaien’…als we dat zouden kunnen…succes allemaal, een mooie uitdaging…tijd van leven, tijd van oefenen…en her-inneren. Je cursussen zijn vast heel leerzaam! Leuk dat je in de boekwinkel avonden gaat geven ook! Succes en dank, Marlou ps ik zend je blogs naar vrienden en sommigen hebben zich inmiddels aangemeld.
Mijn overlevingssysteem is niet altijd alert, ik kreeg een black out vlak voordat mijn auto tegen de linker vangrail botste om vervolgens helemaal naar de vluchtstrook te gaan, waar de caravan losschoot. Auto en caravan total loss, ik een enorme bult op mijn hoofd. Verder was niemand betrokken bij het ongeval.
Ik kan er niet over oordelen of mijn overlevingssysteem dit allemaal wist, want ik leef nog. Maar ik kan niet zeggen dat ik goed gehandeld heb. Niks alert, heel veel geluk!
Lieve Shelly,
jee, dat is schrikken. Was de black out de oorzaak van het ongeluk, of kreeg je een black out toen je op de vangrail afging. Nou, inderdaad, veel geluk, ik ben blij dat je er nog bent! Hoe gaat het met de bult op je hoofd? En verder? liefs, Nynke